Wstęp
Szlak łączy najważniejsze obiekty naziemne (istniejące a także miejsca po obiektach nieistniejących), związane z historią bocheńskiej soli. Termin „na świecie” oznacza w języku górniczym - na powierzchni. Świętej Kindze legenda przypisuje odkrycie soli kamiennej w Bochni w połowie XIII wieku. Realizacja szlaku: Muzeum im. prof. Stanisława Fischera. Współpraca Wydział Promocji i Rozwoju Miasta Urzędu Miejskiego w Bochni. Projekt został sfinansowany z budżetu Województwa Małopolskiego...
Szyb Campi
Zbudowany został w latach 1556-1568 przez geometrę Jana Faigla (Fajgla) na podstawie dokładnych pomiarów (Fajgel posługiwał się kompasem, zaś wyniki podał w opracowaniu „Wymiar promieni w górach bocheńskich w roku pańskim...1563 uczyniony”). Szyb wybito w znacznej odległości od dotychczasowych, w oparciu o przywilej króla Zygmunta Augusta z 1555 r. Trudności z pokonaniem przeszkody w postaci zydzu (kurzawki) - warstwy mokrych piasków niszczących drewnianą obudowę, wydłużyły prace...
Planty Salinarne
Ogród salinarny nazywany popularnie Plantami Salinarnymi. Przed 1829 r. określano ten teren, z uwagi na usytuowany na nim zamek żupny, placem zamkowym. Założenie było dziełem Karola Bauera, który w 1868 r. dokonał adaptacji zamkowego obwodu obronnego oraz placu, na którym handlowano solą. Kompozycja parkowa składa się z kwater ujętych alejami obsadzonymi drzewami. W jednej z nich usytuowana jest altana...
Budynek Administracyjny Kopalni
Pierwotnie na tym miejscu wzniesiono w latach 20. XVIII w. barokową budowlę z przeznaczeniem na biura i warsztaty. W latach 30. XIX w. wschodnie skrzydło, widoczne jeszcze na planie Bochni z 1792 r. zburzono, zaś południowe gruntownie przebudowano. Następna modernizacja miała miejsce w latach 1863-1865 w oparciu o projekt Franza Russa. Nadbudowano wówczas piętro oraz wieżyczkę, na której umieszczono XVII-wieczny mechanizm zegara żupnego....
Staw Salinarny
Informacja o groblach i sadzawkach rybnych za żupą pochodzi z 1554 r. Jeszcze na osiemnastowiecznych planach widocznych jest na tym terenie kilka stawów, które powstały w wyniku spiętrzenia potoku Storynka, odwadniającego szyb Campi. W średniowieczu znajdowała się tu zapewne fosa miejska. Przez dziesięciolecia staw służył potrzebom gospodarczym żupy solnej, a od urządzenia w 1868 r. Ogrodu Salinarnego pełnił także funkcje...
Szyb Władysław
Nazwa pochodzi od imienia króla Władysława IV, za czasów którego podjęto próbę jego wybicia. Został zgłębiony w latach 1636-1638, jednak z powodu niefortunnie wybranego miejsca dołączył do listy szybów płonnych czyli pozbawionych soli. Około 1670 r. po szybie - ostatnim wybitym w Bochni przed rozbiorami, nie było już żadnego śladu. Fotografia ze zbiorów Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni
Stajnia Salinarna
Pozostałość po dawnym kompleksie stajni salinarnej. Zbudowano ją w 1783 r. według proj. Karola Kriszkera na miejscu wcześniejszej, drewnianej, wymienionej przez komisję żupną w 1581 r. Pierwotnie była to budowla późnobarokowa z parterową stajnią w korpusie głównym i parą piętrowych, bocznych skrzydeł, nakrytych niegdyś dachami łamanymi. Znajdowały się w nich mieszkania dla urzędników żupy. Stajnia została wyburzona na pocz. XIX w.,...
Zamek Żupny
Pierwsza wzmianka z 1368 r. Istniał już prawdopodobnie w końcu XIII w. Był centrum administracyjnym kopalni - siedzibą żupników, a później podżupków bocheńskich. Zamek często gościł królów polskich wizytujących żupę. Na przestrzeni wieków parokrotnie przebudowany, m. in. na renesansową rezydencję przez żupnika Seweryna Bonera. Ocalało jedynie skrzydło północne, w 1875 r. gruntownie zmienione. Fotografia ze zbiorów Muzeum im. Stanisława...
Altana dla Orkiestry Salinarnej
Zbudowana w 1934 r. według projektu Stanisława Albińskiego na miejscu wcześniejszej. Orkiestra górnicza, założona w 1880 r. przez Antoniego Langera, koncertami w altanie przez dziesięciolecia uprzyjemniała bochnianom pobyt w parku w niedzielne popołudnia. Obok rośnie buk zwyczajny (odmiana czerwonolistna), jego pień ma prawie półtora metra średnicy. Fotografia z archiwum Kopalni Soli Bochnia
Zaułek św. Mikołaja
Na ścianie budynku znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca tego świętego, biskupa Miry oraz patrona m.in. górników, który żył na przełomie III i IV w. w Azji Mniejszej. Pod jego wezwaniem wzniesiono, ufundowaną przez księżnę Grzymisławę, matkę księcia Bolesława Wstydliwego – założyciela Bochni, najstarszą bocheńską świątynię, której początki sięgają poł. XIII w. Fotografia z archiwum Urzędu Miasta Bochnia
Szyb Regis
Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 1397 r. Powstał w czasach Kazimierza Wielkiego, a być może jeszcze w okresie panowania króla Władysława Łokietka. Do końca XVI w. należał do najbardziej wydajnych „gór bocheńskich”. U schyłku XVI w. osiągnięto dzięki niemu imponującą, jak na owe czasy, głębokość 180 metrów. Sól wydobywano szybem Regis jeszcze w XVIII w. W 1923 r. zburzono budynek nadszybia konstrukcji...
Szyb Krakowski
Pierwsza wzmianka źródłowa z 1368 r. Usytuowany był w pobliżu szybu Regis. Jego powstanie można łączyć z osobą Spicimira z Melsztyna. Był on w latach 1320-1331 wojewodą krakowskim, później kasztelanem krakowskim, posiadaczem góro-mistrzostwa, czyli bergrechtu do tego szybu. W 1397 r. szyb Krakowski został zaliczony do wydobywczych wraz z szybami: Finder, Regis, Sutoris. Ostatnia wiadomość o nim pochodzi z 1605 r., gdy był już...
Obelisk 800-lecia
Obelisk według projektu prof. Czesława Dźwigaja z 1998 r. Upamiętnia pierwszą wzmiankę o przedlokacyjnej osadzie pod nazwą Bochnia. Pochodzi ona z dokumentu patriarchy jerozolimskiego Monachusa, który w 1198 r. potwierdził że rycerz Mikora Gryfita darował „sól z Bochni” (sal de Bochegna) klasztorowi Bożogrobców z Miechowa (w latach ok. 1163-1175). Była to jeszcze sól warzona, uzyskiwana z eksploatacji naturalnych źródeł lub studni solankowych...
Szyb Herman
Inaczej Hermolaus (1. połowa XIV w.). Zbudowany w czasach rządów Władysława Łokietka. Położony „niedaleko szybu Szewczego”, w kierunku południowo-zachodnim. Przed 1605 r. pozostał po nim tylko ślad w postaci zapadliska. Fotografia ze zbiorów Zygmunta Kaczmarka
Szyb Sutoris
Zwany inaczej Szewczy, Szewcza Góra (pierwsza wzmianka źródłowa z 1397 r.). Uważany za jeden z pierwszych szybów bocheńskich, wybity w połowie XIII w. Legenda powiada, że właśnie na tym miejscu miał mieć miejsce cud znalezienia soli przez księżną Kingę. Lokalizuje to nadzwyczajne wydarzenie w ogrodzie pewnego szewca (szewc to w języku łacińskim sutor, stąd rzekomo nazwa szybu). Okazuje się, że...
Szyb Kożuszka
Pierwsza wzmianka źródłowa z 1341 r. Najwcześniej odnotowany w źródłach pisanych szyb bocheński, zgłębiony prawdopodobnie w czasach króla Władysława Łokietka. Usytuowany pomiędzy szybami Sutoris i Gazaris stanowił przejściowy i krótkotrwały etap w eksploracji złoża solnego w kierunku wschodnim. Fotografia ze zbiorów portalu fotopolska.eu
Szyb Gazaris
Inaczej zwany Wieżny, Wieżna Góra. Uważany za jeden z dwóch najstarszych szybów kopalni bocheńskiej, wybity w połowie XIII w. Jego nazwa pochodzi od znajdujących się na tym terenie warzelni. Jest ona przymiotnikową formą od rzeczownika łacińskiego gaza, który w średniowieczu oznaczał szopę, wieżę warzelniczą lub samą warzelnię. Szyb utrafił prawie w samą wychodnię złoża solnego. Początkowo wydobytymi z niego bryłami...
Szyb Floris
Zwany także Florencki, Florencja. Wybudował go żupnik Antoni z Florencji, który w 1428 r. otrzymał pozwolenie na jego wybicie od króla Władysława Jagiełły podczas wizyty monarchy w Bochni. Powstał dlatego, że w wyniku zamknięcia szybów Gazaris, Wojewodzia Góra oraz Krakowski zaczęło brakować soli. Wyrobiska Floris, intensywnie rozbudowywane w poszukiwaniu nowych pokładów soli, sięgnęły w połowie XVI w. do położonego na zachód...
Szyb Wielki
Pierwsza wzmianka źródłowa z 1581 r., wybity został jednak znaczniej wcześniej. Usytuowany był w rejonie północno-wschodniego narożnika rynku. W końcu XVI w. uznawano go już za zaciśnięty, lecz wciąż pod nim zbierała się woda, jeszcze w 1659 r. sprawiająca znaczny kłopot kierownictwu kopalni. Fotografia ze zbiorów Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni
Pomnik Króla Kazimierza Wielkiego
Miejscowa tradycja wiązała z Kazimierzem Wielkim jeden z najpomyślniejszych okresów w dziejach miasta. Inicjatorem budowy pomnika w Bochni był Jan Matejko. Pod wpływem sugestii wielkiego malarza jego szwagier – ówczesny marszałek powiatu Leonard Serafiński powziął plan uczczenia pamięci wielkiego króla. W 1870 roku rada miejska podjęła uchwałę o budowie pomnika, koszty sfinansowano z budżetu miasta i datków obywateli. Pomnik jest dziełem znanego artysty...
Szyb Wojewodzia Góra
Pierwsza wzmianka źródłowa z 1370 r. Zbudowany prawdopodobnie przez wojewodę krakowskiego Spicimira z Melsztyna pomiędzy 1320-1331 r. Usytuowany „w tyle rynku miasta Bochni”, czyli w pobliżu południowej pierzei rynku i ul. Kącik. Fotografia ze zbiorów Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni
Szyb Targ
Pierwsza wzmianka źródłowa z 1420 r. Usytuowany w rejonie północno-wschodniego narożnika rynku. Nazwano go tak od miejsca, na którym handlowano solą. Zasypany całkowicie w 1710 r., ale już wcześniej był nieczynny. Fotografia ze zbiorów Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni
Szyb Finder
Zwany też Finderis, Findera (pierwsza wzmianka źródłowa z 1396 r.). Nazwany imieniem bliżej nieznanego inwestora działającego jeszcze przed 1366 r. Usytuowany był w rejonie południowej ściany dzisiejszego Oratorium Św. Kingi. Szybem tym intensywnie eksploatowano sól jeszcze w XV w. W następnym stuleciu służył tylko do odwadniania szybu Regis i do przewietrzania wyrobisk szybu Bochneris. Zasypany przed 1614 r. Fotografia ze...
Szyb Bochneris
Pierwsza wzmianka źródłowa z 1399 r. Zwany był też Kieratem albo Serafinem. Pierwsza nazwa pochodzi od żupnika Mikołaja Bochnera, który w 1399 r. otrzymał w Nowym Korczynie od króla Władysława Jagiełły bergrecht na wybicie nowego szybu. Pozostałe wywodzą się od żupnika Mikołaja Serafina, który po raz pierwszy w Bochni zainstalował nad nim konną maszynę wyciągową typu kieratowego. W trakcie...
Górny Rynek
Przypuszcza się, że stanowił centrum osady przedlokacyjnej, pełniąc także taką rolę dla założonej w 1253 r. Bochni - do czasu wytyczenia nowego rynku w XIV w. Na tym miejscu stał kiedyś kościół pod wezwaniem św. Krzyża, który w poł. XIV w. ufundowało bractwo ocięgaczy (tragarzy zatrudnionych w kopalni soli). Związany był z fundacją szpitalną, która od jego wezwania przyjęła nazwę św....
Miasto
Turystyka